Bedreigde kastelen, historische buitenplaatsen en kasteelterreinen

Kasteel Bleijenbeek, Afferden (Limburg) De huidige kasteelruïne is het tweede Bleijenbeek. Het eerste moet in de loop van de veertiende eeuw zijn gebouwd. Waarschijnlijk heeft dit eerste Bleijenbeek een agrarisch karakter gehad. Aan het einde van de veertiende eeuw werd dit totaal gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. Deze bestond uit een zware vierkante toren van twee verdiepingen met een aansluitende ringmuur. Aan de westzijde van de toren bouwde men een zaalvleugel, aan de zuidzijde een in de gracht uitspringende toren ter verdediging van de toegang en de brug. In de vijftiende eeuw werd dit complex uitgebreid met een ringmuur met weergang ter afsluiting van de binnenplaats met een ronde toren op de zuidwesthoek. Een poortgebouw dat gesitueerd was op de westzijde van de toren sloot aan op deze ringmuur. Het totaal was dus een omsloten binnenplaats met twee haaks op elkaar staande vleugels. In de zestiende eeuw werd het kasteel verdedigd door aarden wallen waardoor het een strategische functie kon vervullen. Van deze burcht resteert alleen nog de buitengracht. Na 1660 voltrokken zich grote wijzigingen. Gesloopt werden de torens, het poortgebouw en de ringmuur. Het middeleeuwse deel van de oost- en westvleugel werden in de nieuwbouw geïncorporeerd. Er kwam een traptoren met een helm en spits. De houten galerijen werden in de late zeventiende eeuw vervangen door stenen met arcaden. De ridderzaal, de zogenaamde Paradijszaal, had een bijzonder beschilderd plafond. In de noordvleugel werd in 1704 een kapel toegevoegd. Halverwege de negentiende eeuw voltrok zich nog een grote wijziging: modernisering, demping van de gracht en de vensters werden kleiner gemaakt. Een neoromaanse kapel kwam er in 1872 toen het kasteel een aantal paters Jezuïten herbergde. In 1911 brandde de voorburcht af, om een paar jaar later weer te worden opgebouwd met het oorspronkelijk materiaal. In 1944 werd het kasteel gebombardeerd door de Geallieerden en na de oorlog verviel de Bleijenbeek tot ruïne. Het huis werd vanaf de zestiende tot ver in de achttiende eeuw bewoond door de familie Schenk van Nydeggen. Zij werden door de familie Van Hoensbroek opgevolgd, die het pand aan de jezuïeten en na hen aan de zusters Ursulienen ter beschikking stelde. Daarna kwam het in handen van ondernemers en bedrijven. De huidige eigenaar van de ruïne is Real Estate. In 1987 werd door de universiteit van Nijmegen gepleit voor consolidatie van Bleijenbeek en met gemeentelijke subsidie werden in 1991 en 1998 noodmaatregelen uitgevoerd. De Stichting tot redding van het Kasteel Bleijenbeek, met als voorzitter een kleinzoon van de margarinefabrikant en gewezen eigenaar Jurgens, pacht de grond en zet zich in voor het behoud van het kasteel. De stichting beheert de kasteelruïne en probeert het een goede herbestemming te geven. Dat is niet eenvoudig. De stichting is voornemens in het najaar een symposium te houden over het thema kasteelruïnes uit de Tweede Wereldoorlog in Limburg, Gelderland en het Duitse grensgebied. Het zal dan vooral gaan over consolidatie, reconstructie en herbestemming. Voor een consolidatie van Bleijenbeek is ongeveer 1,9 miljoen nodig waarvoor onder meer bij de RCE subsidie is aangevraagd.